Een zwarte komedie in acht akten.
“Bij het fascisme vermoordt de ene mens de andere.
Maar bij het communisme is dat precies andersom.”
(Stalin in Stalin sterft)
Koentsevo, nabij Moskou, 70 jaar geleden. Kameraad Stalin ontvangt wekelijks de hoogste partijleiders in zijn datsja. Ze eten, drinken, grappen en grollen. Ze zingen, dansen, springen en kruipen. Alsof hun leven er vanaf hangt. En de grote leider dirigeert. Dreigt. En dolt. Hij test en treitert. Wie gehoorzaamt? Wie blijft trouw? Wie overleeft? Ze tonen zich ware kameraden: onderhoudend, vrolijk, grappig, vunzig, of teren op een oude vriendschap, en Stalin leidt deze dance macabre als een Russische roulette. Wie verliest wordt geliquideerd… Ze zingen, ze schransen, ze zuipen, alsof hun leven er vanaf hangt. Ze springen, ze dansen, ze kruipen, omdat hun leven er vanaf hangt.
“Grote leider – van over berg en dal
klinkt Uw glorie en roem over de natie.
U bent het licht dat fel schijnt op ons verukk’lijk land
en U brengt ons ’t geluk om eind’lijk vrij te zijn.”
(Uit “Gedicht over Stalin” van Aram Katsjatoerian)
En dan. Plots. Zijgt Stalin neer. Het orkest valt stil. Machteloos zweeft hij tussen leven en dood. De toekomst is onzeker. Doch, slepend trekt de dodendans zich weer op gang, al zijn de regels nu veranderd. Wie trekt het laken naar zich toe en leidt op zijn beurt deze dans op een slappe koord? Wat als Stalin herrijst? Wat als hij sterft? Is er een dokter in de zaal? En wie walst behendig tussen de gevaren door in dit ballet der acolieten?
“Dat is niet om te lachen. Folteren en verkrachten
zijn twee totaal verschillende disciplines.”
(Beria in Stalin sterft)
“Onpartijdig? Is hij geen lid van de partij?!
Kan dat wel volgens de statuten?”
(Molotov in Stalin sterft)
Stalin sterft is een zwarte komedie over de overlevings- en machtsstrijd van enkele partijleiders in een moorddadig bewind, waarbij elke misstap, elke vergissing, elke verspreking dodelijk kan zijn. Zelfs wanneer de grote leider stervend is, en zelfs als die dood is, hangt het gevaar nog dreigend in de lucht. Het persoonlijke archief van Stalin bevat immers nog voldoende munitie om mekaar te liquideren.
Stalin sterft vertelt het erg opmerkelijke verhaal van de laatste levensdagen van Jozef Stalin, één van de meest meedogenloze en psychopathische dictators uit de geschiedenis. Soms overtreft de werkelijkheid de fictie en dat is zeker ook hier het geval. De opeenstapeling van merkwaardige gebeurtenissen rond de dood van Stalin moesten dan ook slechts weinig gekruid worden om uit te groeien tot absurde situaties.
Deze bizarre historische feiten waren deels te wijten aan het schrikbewind zelf en bijgevolg de immense angst om verkeerd te handelen, waardoor men liever niets deed, en het onderdrukt verlangen om de gevreesde dictator te zien sterven en deels aan de verbeten machtsstrijd die onder de mogelijke opvolgers losbarstte.
De Dijlezonen, Leuven 2023
www.youtube.com/watch
www.youtube.com/watch
